Rijswijk - Onder één dak

Wooncomplex Onder één dak

Om de woningnood na de Tweede Wereldoorlog te lijf te gaan werden in de jaren '50 en '60 veel flats gebouwd. Dit resulteerde in een strak geplande, maar voor velen ook monotone en onpersoonlijke woonomgeving. Terwijl de flats in formaat groeiden werd de roep om terug te keren naar een menselijke maat luider. In 1968 startte het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening daarom het programma Experimentele Woningbouw. Vanuit dit programma werden subsidies beschikbaar gesteld voor vernieuwende woningbouwprojecten. 64 projecten verspreid over heel Nederland kwamen hier uiteindelijk voor in aanmerking. Opvallende resultaten waren de Kubuswoningen in Rotterdam en Helmond en de Bolwoningen in Den Bosch. Ook Rijswijk kreeg een experimenteel woningbouwproject, namelijk het bouwplan 'Onder één dak' van architectenbureau Treffers en Polgar. Zij kregen voor hun project beschikking over een braakliggend terrein aan de Doelenstraat, Schoolstraat en Blekerslaan. Dit stukje Rijswijk was in de voorgaande jaren al gesaneerd om ruimte te creëren voor een nieuw modern stadscentrum.

In het noordelijke deel van de Doelenstraat waren in de jaren '50 al een paar 3-hoog flats gebouwd. Het terrein tussen deze flats en het oude centrum wachtte nog op een nieuwe invulling. De uitdaging was om op deze plek een wooncomplex op te richten dat in schaal aansloot bij het historische centrum, terwijl het qua woningdichtheid niet onderdeed voor de naastgelegen flats. Met onder andere deze uitgangspunten werd in 1984 wooncomplex 'Onder één dak' gerealiseerd.

Kleinschaligheid
Het meest typerende onderdeel van het wooncomplex is, zoals de naam al aangeeft, het dak. Alle 88 woningen van het complex grenzen aan elkaar, wat resulteert in een groot aaneengesloten dakoppervlak. Doordat het dak is opgedeeld in 33 afzonderlijke zadeldaken (schuine daken) is de totale grootte vanaf straatniveau nauwelijks merkbaar. Vanuit de lucht is te zien dat de zadeldaken in maatvoering zijn afgestemd op de daken in het naastgelegen centrum. Ook de verspringingen in de voorgevels zijn bijzonder. Dit breekt de grootschaligheid, maakt de individuele woningen herkenbaar in het gevelbeeld en zorgt bovendien voor knusse hofjes. De ietwat teruggelegen bebouwing aan deze hofjes is een etage hoger dan de huizen aan de straat. Juist door deze verhoging ontstaat een aantrekkelijke visuele balans in het totale volume.


Onderdoorgang Doelenstraat

Om alle woningen en binnenterreinen in het dichtbebouwde complex bereikbaar te houden zijn meerdere onderdoorgangen gemaakt. De meest opvallende onderdoorgang is te vinden in de Doelenstraat. Hier zijn twee rijen woningen over de straat heen gebouwd. Met als resultaat dat de Doelenstraat vanuit beide richtingen lijkt op een doodlopende straat. Als buitenstaander zul je dus niet zo snel door deze straat rijden. En dat is weer lekker rustgevend voor de bewoners.

Parkeerterrein Schoolstraat
Oorspronkelijk zou het wooncomplex de hele zuidelijke Doelenstraat tot aan de Schoolstraat beslaan, maar de westelijke straatwand is uiteindelijk maar voor een deel uitgevoerd. Hierdoor zijn drie oude huisjes aan de slopershamer ontsnapt (één daarvan is inmiddels alsnog verdwenen). De onbenutte hoek is sindsdien ingericht als parkeerterrein. Erg handig voor bezoekers van het centrum, maar in stedenbouwkundig opzicht wel een litteken in de straatwand. Volgens het hier geldende bestemmingsplan is woningbouw van maximaal drie bouwlagen alsnog mogelijk. Hopelijk dat hier nog een keer een aantrekkelijk plan voor wordt bedacht, dat zowel aansluit bij het centrum als bij wooncomplex Onder één dak.

Bronnen
- Bullhorst, R. (1977) Alles onder één dak in woningexperiment bij centrum Rijswijk. NRC Handelsblad (23-12-1977)
- Barzillay, M., et al. (2019). Experimentele woningbouw in Nederland 1968-1980.


Gepubliceerd in Rijswijks Dagblad: 29-01-2020